Osmanlı Devleti'nin Ermeni Sevk ve İskânı Sırasında Uğraştığı Bazı Meseleler

Özet

Ermeni sorunu, Osmanlı Devleti’nde görülen diğer milliyetçilik hareketlerinden farklı olarak ilk defa ortaya çıktığı Ayastefanos ve Berlin antlaşmalarından sonra kanlı çarpışmalara ve büyük bir göçe sebep oldu. İttihat ve Terakki yönetimi 1908’de Meşrutiyet’in ilanıyla kısmen 1913’de Babıâli İsyanı ile tamamen yönetimi ele geçirdi. İttihat Terakki yönetiminin uygulamaları, Ermeni sorununu İngiltere, Rusya ve Birinci Dünya Savaşı sonrası Amerika’nın müdahalesiyle uluslararası bir sorun haline getirdi. Fransızlar ise Güney Doğu Anadolu ve Kilikya bölgesini işgali sonrası Ermeniler ile birlikte Osmanlı Devleti’ne karşı mücadele etti. Özellikle İngiltere ve Fransa’nın Ermenilere destek vermesi Osmanlı Ermenilerine büyük zarar verdi ve Anadolu Ermenileri yüzyıllardır yaşadıkları topraklardan ayrılmak zorunda kaldı. Bir başka değişle Osmanlı’yı parçalamak isteyen büyük devletler tarafından kullanılan Ermeniler yaşadıkları toprakları terk etmek zorunda kaldı. Milliyetçilik hareketinden beslenen Ermeniler diğer azınlıklardan farklı olarak büyük devletlerin desteğini çok geç aldı. Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını istemeyen İngiltere, Rusya ve Fransa gibi büyük devletler, Almanya ve İtalya’nın siyasi birliğini tamamlayıp sömürgecilik yarışına girmesi sonucu doğu politikasını değiştirdi. Bu tarihten sonra büyük devletler Osmanlı’yı paylaşmak için kendi aralarında değişik antlaşmalar yaptı. Ayrıca Rusya’nın Osmanlı topraklarındaki dindaşları olan Ermenilerin hamiliğine soyunması İngiltere’nin Ermenilere destek vermesine yol açtı.