Yayın Etiği

 

ETÜ Sentez İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi yayın etiği kapsamında aşağıdaki etik sorumlulukları taşımasını beklemektedir. Etik denetimi ve etik dışı girişimlerin önlenmesi için IThenticate, Turnitin vb. intihal programları kullanılmaktadır.

Etik kurallar çerçevesinde dergide değerlendirilmesi için Etik Kurul İzni gerektiren araştırmalar aşağıdaki gibidir:

• Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar,
• İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar.

Bu çerçevede dergimizde değerlendirmeye alınacak çalışmalarda;

• Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi,
• Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi gerekmektedir.

1. Yazarın/Yazarların Etik Sorumlulukları

• Makaledeki tüm verilerin gerçek ve özgün olduğu beyanı gerekir.
• Tüm yazarlar önemli oranda araştırmaya katkıda bulunmalıdır.
• Makalenin geri çekilmesini ve hataların düzeltilmesini tüm yazarlar sağlamak zorundadır.
• İngilizce dilinde yazılan makaleler, İngilizce bir kaynakçaya sahip olacaktır.
• Kaynakça listesi eksiksiz olmalıdır.
• İntihal ve sahte veriye yer verilmemelidir.
• Aynı araştırmanın birden fazla dergide yayımlanmasına teşebbüs edilmemeli, bilim araştırma ve yayın etiğine uymalıdır.
• Değerlendirme sürecinde yazarlardan makalelerine ilişkin bilgi ya da ham veri istenmesi durumunda beklenen bilgileri editörlere sunulmalıdır.
• Yazar/Yazarlar, değerlendirme ve erken görünüm aşamasındaki ya da elektronik ortamda yayımlanmış makalesiyle ilgili hatayı fark ettiklerinde bilgi vermek, düzeltmek ya da geri çekmek için editörle iletişime geçmesi gerekir.

2. Hakemin Etik Sorumlulukları

• Hakem değerlendirmelerinin eleştirel ve yansız olması gerekmektedir.
• Hakem raporundaki istenen maddelere olumlu veya olumsuz cevap vermesi halinde her ikisini de gerekçeli bir şekilde sunmak durumundadır. Olumsuz veya düzeltme istediği durumda mutlaka “alternatif öneriler” sunmak mecburiyetindedir.
• Hakemlerden sadece metin merkezli bir değerlendirme yapmaları, yazarın/yazarların yetersizlikleri ile ilgili ifadelerden kaçınmaları, şahsiyetlerini zedeleyecek ifadelerden uzak durmaları gerekmektedir.
• Hakemden sadece değerlendirme kriterlerine evet veya hayır şeklinde cevap vermemesi, olumsuz görüşlerini detaylandırması, gerekçelerini belirtmesi beklenmektedir.
• Hakemler değerlendirmesini kabul ettikleri makaleyi süresi içinde değerlendirmelidirler.

3. Editör, Editör Yardımcıları ve Alan Editörlerinin Etik Sorumlulukları

• Editörler, hakem havuzunun geniş ve güncel olması için sürekli arayış içinde olurlar.
• Editörler, hakemlerin, yazarların, araştırmacı, uygulayıcı ve okuyucuların bilgi gereksinimlerini karşılamaya, gerektiğinde dönüt vermeye çaba gösterirler.
• Editörler, makalelerin yayımlanmasına karar verirken, makalelerin özgün  olmasına, bilimsel alana, okuyuculara, araştırmacılara ve uygulayıcılara katkı sağlamasına özen gösterirler.
• Editörler, derginin yayın politikaları arasında bulunan kör hakemlik ve değerlendirme süreci politikalarını uygular, hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutar, her makalenin yansız ve süresi içinde değerlendirilmesini sağlarlar.
• Editörler, makaleleri alan editörleri ve hakemlerin uzmanlık alanlarını dikkate alarak gönderir, değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını desteklerler.
• Editörler, makalenin yansız değerlendirilmesi için editörler, hakemler ve yazar(lar) arasındaki çıkar çatışması-çıkar birliği olup olmamasını göz önüne alırlar.
• Editörler, akademik görgü kurallarına ve bilimsel şartlara uygun olmayan değerlendirmeleri engellerler.
• Editörler, değerlendirilen makalelerdeki kişisel verilerin korunmasını sağlarlar; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini saklı tutarlar.
• Editörler, yayımlanan makalelerin fikri mülkiyet hakkını korur, ihlal olması durumunda derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunurlar. Ayrıca özgünlük-benzerlik denetimini yaparlar.
• Editörler, dergide yayımlanan makalelere yönelik tutarlı eleştirileri dikkate alırlar, eleştirilen makalelerin yazar(lar)ına yanıt hakkı tanırlar.
• Editörler, dergiye iletilen şikâyetleri inceler ve gerekli açıklamaları yaparlar.
• Ayrıca editör şu durumlardaki hakemlere de mümkün olduğunca değerlendirme göndermemektedir:
• Yazarın/yazarların daha önce ortak çalışma yayınladığı hakemlere,
• Yazarın/yazarların çalışmalarının ön okumalarında yardımcı olmuş hakemlere
• Yazarın/yazarların daha önceden sorunu olduğu bilinen hakemlere,
• Çalışmanın yayımlanmasından finansal fayda sağlayacak hakemlere,
• Yazar ile aynı kurumda çalışan (aynı bölümde) hakemlere.

Bilim araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler şunlardır:
a) İntihal: Başkalarının fikirlerini, metotlarını, verilerini, uygulamalarını, yazılarını, şekillerini veya eserlerini sahiplerine bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseriymiş gibi sunmak,
b) Sahtecilik: Araştırmaya dayanmayan veriler üretmek, sunulan veya yayınlanan eseri gerçek olmayan verilere dayandırarak düzenlemek veya değiştirmek, bunları rapor etmek veya yayımlamak, yapılmamış bir araştırmayı yapılmış gibi göstermek,
c) Çarpıtma: Araştırma kayıtları ve elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan yöntem, cihaz ve materyalleri kullanılmış gibi göstermek, araştırma hipotezine uygun olmayan verileri değerlendirmeye almamak, ilgili teori veya varsayımlara uydurmak için veriler ve/veya sonuçlarla oynamak, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
ç) Tekrar yayım: Bir araştırmanın aynı sonuçlarını içeren birden fazla eseri doçentlik sınavı değerlendirmelerinde ve akademik terfilerde ayrı eserler olarak sunmak,
d) Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde, uygun olmayan biçimde parçalara ayırarak ve birbirine atıf yapmadan çok sayıda yayın yaparak doçentlik sınavı değerlendirmelerinde ve akademik terfilerde ayrı eserler olarak sunmak,
e) Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dahil etmek, aktif katkısı olan kişileri yazarlar arasına dahil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini yayım sırasında veya sonraki baskılarda eserden çıkarmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dahil ettirmek,
f) Diğer etik ihlali türleri: Destek alınarak yürütülen araştırmaların yayınlarında destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile onların araştırmadaki katkılarını açık bir biçimde belirtmemek, insan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek, hakem olarak incelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri yayınlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak, bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak, tamamen dayanaksız, yersiz ve kasıtlı etik ihlali suçlamasında bulunmak (YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi, Madde 8).